Zaktualizowano artykuł 11 października 2024
Alan Watts, znany autor i mówca, był jednym z pionierów w interpretowaniu wschodniej mądrości dla zachodniego odbiorcy. Urodził się niedaleko Londynu w 1915 roku i już w młodości zainteresował się buddyzmem, odkrywając w swojej okolicy lożę buddyjską. W 1938 roku przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych, gdzie przez pewien czas pełnił funkcję księdza w Kościele Episkopalnym (odpowiednik anglikańskiego w USA). Następnie osiedlił się w Millbrook w stanie Nowy Jork, gdzie napisał jedno ze swoich najważniejszych dzieł – „Mądrość niepewności: przesłanie na wiek niepokoju”. W 1951 roku przeniósł się do San Francisco, gdzie zaczął prowadzić wykłady na temat buddyzmu. W 1956 roku rozpoczął swoją popularną audycję radiową „Way Beyond the West”. W latach sześćdziesiątych jego audycje były słuchane w całych Stanach Zjednoczonych, a ruch kontrkulturowy uznał go za jednego ze swoich duchowych liderów. Pisał i podróżował aż do swojej śmierci w 1973 roku.
Alan Watts był nazywany „czołowym interpretatorem wschodnich dyscyplin dla współczesnego Zachodu”. Posiadał rzadki talent do opisywania w piękny sposób tego, co trudne do wyrażenia słowami. Jego podejście łączyło naukę i intelekt z artystyczną elokwencją, prowadząc czytelnika ku głębszemu zrozumieniu ducha. Jego prace stanowią fascynujące wprowadzenie do najbardziej zaawansowanych metod poznania.
Wczesne lata (1915-1938)
Alan Wilson Watts urodził się 6 stycznia 1915 roku w niewielkiej miejscowości niedaleko Londynu w Anglii. Już od dzieciństwa wykazywał zainteresowanie kulturą azjatycką, co było częściowo spowodowane tym, że matka Alana uczyła dzieci misjonarzy, które przynosiły ze sobą wpływy kulturowe z Azji.
Zauważając jego dociekliwość i pasję do pisania, rodzice Alana zachęcili go do dalszego rozwijania tych umiejętności. Jego ojciec, który był biznesmenem, wprowadził młodego Alana do świata buddyzmu, zaprowadzając go do loży buddyjskiej w Londynie. Tam Alan, będąc jeszcze nastolatkiem, objął funkcję redaktora czasopisma loży o nazwie „The Middle Way”. W 1932 roku opublikował swoje pierwsze dzieło – broszurę pt. Zarys buddyzmu zen”, która była streszczeniem myśli zen opartym na pismach DT Suzuki, znanego badacza buddyzmu zen. W 1938 roku, zafascynowany filozofią zen, Alan postanowił przenieść się do Stanów Zjednoczonych, aby zgłębiać tę dziedzinę w Nowym Jorku. Wkrótce zyskał popularność jako mówca, prowadząc wykłady w księgarniach i kawiarniach.
Lata środkowe (1939-1959)
W 1940 roku Alan Watts opublikował „The Meaning of Happiness” (Znaczenie Szczęścia), książkę, która była kompilacją jego przemówień. Paradoksalnie, jej premiera miała miejsce tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej, co dodawało jej szczególnego znaczenia w kontekście globalnych napięć. Po krótkim pobycie w Nowym Jorku, Alan przeniósł się do Chicago, gdzie zapisał się na Seabury-Western Theological Seminary (Seminarium Teologiczne Seabury-Western) – miejsce, w którym mógł zgłębiać swoje zainteresowanie teologią mistyczną. W 1944 roku został wyświęcony na księdza w tradycji anglikańskiej (biskupiej). Jednak wiosną 1950 roku zdecydował się zakończyć swoją kapłańską służbę, opuścił Kościół oraz Chicago i przeniósł się na północ stanu Nowy Jork. Tam, w spokojnym wiejskim otoczeniu niedaleko miejscowości Millbrook, zaczął pracę nad swoim kolejnym dziełem – „The Wisdom of Insecurity: A Message for an Age of Anxiety” (Mądrość niepewności: przesłanie dla epoki niepokoju).
Droga życia Alana Wattsa
W 1951 roku Alan Watts przeniósł się do San Francisco na zaproszenie dr Frederica Spiegelberga. Tam rozpoczął wykłady z buddyzmu w Amerykańskiej Akademii Studiów Azjatyckich, która z czasem przekształciła się w Kalifornijski Instytut Studiów Integralnych. Jego lekcje przyciągały tylu słuchaczy, że wkrótce stały się otwartymi wykładami wieczornymi. Te spotkania przeniosły się do kawiarni, które były popularne wśród poetów i pisarzy z ruchu Beatników.
W 1953 roku kariera Alana zyskała nowy wymiar, kiedy zaczął prowadzić wieczorny program radiowy na antenie stacji KPFA w Berkeley. W tym samym roku rozpoczął serię audycji pod tytułem „Wielkie księgi Azji”, a w 1956 roku kolejną serię „Way Beyond the West”. Programy te cieszyły się dużą popularnością wśród mieszkańców Bay Area. Emitowane w niedzielne poranki, były później retransmitowane przez stację KPFK w Los Angeles. Dzięki temu Alan Watts stał się twórcą jednej z najdłużej nadawanych publicznych serii radiowych – trwającej niemal 60 lat do chwili obecnej.
Lata późniejsze (1960 do 1973)
W połowie lat pięćdziesiątych nastał tzw. „Boom zen”, kiedy to intelektualiści związani z ruchem beatników, głównie w San Francisco i Nowym Jorku, zaczęli z zainteresowaniem przyglądać się religiom Wschodu. Wprowadzali ezoteryczne elementy tych religii do kształtującego się światopoglądu, który później został określony mianem „kontrkultury” lat sześćdziesiątych. Po publikacji w 1966 roku książki „O tabu przeciwko wiedzy o tym, kim naprawdę jesteś”, która odniosła duży sukces komercyjny, Alan zaczął być zapraszany do wygłaszania wykładów na uczelniach w całych Stanach Zjednoczonych. Prowadził też seminaria w nowo powstających „centrach rozwoju osobistego”, takich jak renomowany Instytut Esalen w Big Sur w Kalifornii. Jego audycje nadawane były przez stacje KPFA, KPFK, a także WBAI w Nowym Jorku i WBUR w Bostonie. Te cotygodniowe programy przyciągały liczne grono słuchaczy, a Watts stał się jednym z kluczowych postaci ruchu kontrkulturowego.
W miarę nabierania tempa przez ten ruch, obszar San Francisco Bay stał się epicentrum radykalnych idei politycznych oraz głównym ośrodkiem zainteresowania dalekowschodnimi koncepcjami oświecenia i wyzwolenia. W tym kontekście połączyły się siły działaczy na rzecz praw obywatelskich, protestujących przeciwko wojnie w Wietnamie oraz aktywistów ruchu wolności słowa. W 1967 roku region Bay Area przyciągnął tysiące młodych ludzi. Po wystąpieniu Alana podczas wydarzenia „Zenefit” na rzecz Centrum Zen w San Francisco oraz po opublikowaniu artykułu w alternatywnej gazecie „Oracle”, Watts szybko został uznany za duchowego lidera tego rewolucyjnego ruchu. Jego wykład z „Zenefit”, nagrany 6 kwietnia 1967 roku w Avalon Ballroom, nosi tytuł „Zen Bones”.
Lata 60. w życiu Alana Wattsa
W latach sześćdziesiątych XX wieku Alan Watts zamieszkał na promie w Sausalito, miejscu popularnym wśród bohemy, artystów i innych postaci niezwiązanych z głównym nurtem kultury. Prom, na którym mieszkał Alan, stał się miejscem spotkań i szybko zyskał popularność wśród odwiedzających. Aby móc skupić się na pisaniu w spokoju, przeniósł się do małej chatki położonej na zboczach góry Tamalpais.
W tamtym okresie stał się częścią społeczności artystycznej Druid Heights. Kontynuował swoje podróże z wykładami aż do początku lat siedemdziesiątych. Coraz bardziej pociągało go życie w górach, co zaowocowało powstaniem jego „górskich dzienników” (które zostały później opublikowane pod tytułem „Cloud Hidden, Whereabouts Unknown”). Napisał również monografię „Sztuka kontemplacji”, pracował nad autobiografią „In My Own Way” oraz napisał swoją ostatnią książkę „Tao: The Watercourse Way”. Niestety, krótko po powrocie z intensywnej trasy wykładów, która prowadziła go przez Stany Zjednoczone, Kanadę i Europę, Alan zmarł we śnie 16 listopada 1973 roku w miejscu, które tak bardzo kochał – na zboczach góry Tamalpais.
Refleksje o życiu w górach
„Byłem ogarnięty tym niezwykłym uczuciem, które Japończycy określają mianem yugen. To uczucie, gdy obserwujesz dzikie gęsi przelatujące przez chmury lub statek znikający za horyzontem za odległą wyspą. Mam wrażenie, jakby ta góra była moim domem. Wszystkie te chwile – spotkania, pożegnania, zapach gotującego się jedzenia unoszący się w powietrzu, przypadkowe rozmowy z wędrownymi mistykami na krętych ścieżkach prowadzących na szczyt – stały się nieodłączną częścią mojego wnętrza.
Kiedy zamykam oczy, przed moim wewnętrznym wzrokiem pojawiają się obrazy: delikatne światło przebijające się przez liście, wnętrza chat ozdobione azteckimi zasłonami, śpiewające miski (instrumenty muzyczne wykorzystywane w medytacji), grzechotki modlitewne, dzieła sztuki z Dalekiego Wschodu, tradycyjne stroje i narzędzia oraz niezwykłe meble. Istnieją miejsca, które, dzięki wspólnej, twórczej energii mieszkańców, stają się magiczne.”
