Reinkarnacja: Buddyzm, karma i cykl życia w różnych tradycjach

Reinkarnacja w buddyzmie: krążenie życia i śmierci

Reinkarnacja, nazywana również cyklem życia i śmierci, odnosi się do koncepcji, że wszystkie istoty po śmierci rodzą się ponownie. Ten nieskończony proces narodzin, życia, śmierci i ponownych narodzin jest porównywany do obrotu koła, które nieustannie się kręci.

Według buddyzmu, jeśli istoty nie dążą do osiągnięcia „wyzwolenia” (stanu uwolnienia od cierpienia i cyklu reinkarnacji), będą kontynuować swoje istnienie w „sześciu ścieżkach” (niebo, ludzie, asury (bóstwa walczące), zwierzęta, głodne duchy i piekło). Te ścieżki reprezentują różne sfery egzystencji, w których istoty mogą się narodzić w zależności od ich karmy.

Karma, czyli prawo przyczyny i skutku, jest kluczowym elementem koncepcji reinkarnacji. To, co robimy w jednym życiu, wpływa na nasze przyszłe życia. W buddyzmie karma nie jest ograniczona tylko do obecnego życia, ale rozciąga się na nieskończoność, wpływając na nasze przyszłe wcielenia.

Jest pewien werset, który mówi: „Jeśli nie przynosisz ze sobą złych uczynków, nie doświadczysz cierpienia. Otrzymasz wynik swoich działań, a wszystkie istoty podlegają temu samemu prawu”. To podkreśla ideę, że każdy jest odpowiedzialny za swoje działania i ponosi konsekwencje w obecnym i przyszłych życiach.

Buddyzm i zasada karmy

Koncepcja karmy w buddyzmie jest prosta, lecz głęboka. Dotyczy ona bezpośredniej odpowiedzialności za nasze działania i ich konsekwencje. W skrócie, karma odnosi się do prawa przyczyny i skutku: jeśli podejmujemy dobre działania, otrzymujemy pozytywne rezultaty, natomiast złe działania prowadzą do negatywnych konsekwencji. Innymi słowy, dobre czyny przynoszą błogosławieństwo, podczas gdy złe czyny prowadzą do cierpienia.

Przykład codziennego życia może pomóc w zrozumieniu tej koncepcji. Każdego dnia powtarzamy pewne rutynowe czynności: budzimy się, myjemy twarz, szczotkujemy zęby i jemy śniadanie. Te codzienne czynności, które wykonujemy jeden po drugim, można porównać do ciągłego cyklu reinkarnacji. Tak jak codziennie powtarzamy te same czynności, tak nasze dusze przechodzą przez cykl narodzin, życia, śmierci i ponownych narodzin, co jest nazywane reinkarnacją. Ten nieskończony proces jest jak koło, które nieustannie się obraca.

Koncepcja przeszłego, obecnego i przyszłego życia w buddyzmie

W buddyzmie pojęcie czasu jest często postrzegane w sposób symboliczny. Uważa się, że każda chwila składa się z trzech aspektów: przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. W tej perspektywie, chwila, która właśnie minęła, reprezentuje przeszłe życie, obecna chwila symbolizuje bieżące życie, a nadchodząca chwila wskazuje na przyszłe życie.

W kontekście reinkarnacji (czyli cyklu narodzin, śmierci i ponownych narodzin) można to interpretować w następujący sposób: moment przed śmiercią to nasze przeszłe życie, moment śmierci to obecne życie, a moment tuż po śmierci to nasze przyszłe życie.

Choć nie jesteśmy w stanie dokładnie przewidzieć, kiedy nadejdzie moment naszej śmierci, możemy się do niego przygotować poprzez nasze codzienne działania. Buddyzm podkreśla znaczenie prowadzenia moralnego życia, podsumowując to w prostym przesłaniu: „Nie czyń zła, dąż do dobra i oczyszczaj swój umysł”.

Buddyzm a taoizm: porównanie koncepcji reinkarnacji

Buddyzm i taoizm to dwie główne filozofie wschodnie, które mają swoje unikalne podejście do koncepcji życia po śmierci. Chociaż obie tradycje akceptują ideę reinkarnacji, różnią się w swoim podejściu i interpretacji tego procesu.

W buddyzmie, koncepcja samsary (cyklu narodzin, śmierci i ponownych narodzin) jest ściśle związana z karmą (przyczyną i skutkiem). Wierzy się, że działania jednostki w jednym życiu wpływają na jej losy w przyszłych wcieleniach. Istnieje sześć ścieżek reinkarnacji, znanych jako „sześć królestw”. Te ścieżki obejmują: piekło, głodne duchy, zwierzęta, asury (istoty o cechach zarówno boskich, jak i demonicznych), ludzi i niebiosa. Miejsce, w którym dusza zostanie zreinkarnowana, zależy od karmy zgromadzonej w poprzednim życiu.

Z kolei taoizm, choć przyjmuje ideę reinkarnacji, skupia się bardziej na koncepcji wiecznego ducha. W taoizmie wierzy się, że po śmierci dusza kontynuuje swoją egzystencję jako duch. Jeśli osoba praktykowała taoistyczne techniki duchowe w życiu, jej duch może kontynuować duchowy rozwój po śmierci. Może to prowadzić do osiągnięcia stanu nieśmiertelności lub wyboru reinkarnacji.

Podsumowując, zarówno buddyzm, jak i taoizm uznają reinkarnację, ale różnią się w swoim podejściu do procesu i konsekwencji życia po śmierci. Ważne jest zrozumienie tych różnic, aby lepiej zrozumieć każdą z tych tradycji.

Czym jest Samsara

Samsara, czyli cykl narodzin, śmierci i ponownych narodzin, nie jest doktryną stworzoną przez Buddę Siakjamuniego. Jest to pojęcie, które wywodzi się z starożytnego indyjskiego braminizmu, a Budda Siakjamuni dostosował je do nauk buddyzmu.

W braminizmie reinkarnacja odnosi się do wędrówki duszy (jaźni) przez trzy królestwa: nieba, przodków i zwierząt. Można to porównać do przechodzenia osoby z jednego domu do drugiego.

W buddyzmie, istoty żywe, nieświadome nietrwałości świata i prawdziwej natury rzeczywistości, popadają w błąd, co prowadzi do niekończącego się cyklu narodzin i śmierci. Istnieje sześć sfer reinkarnacji, znanych jako „sześć królestw samsary”. Aby uwolnić się od tego cyklu, istota musi osiągnąć stan arahanta (osoby, która osiągnęła ostateczne wyzwolenie) lub nawet stać się Buddą.

Buddyzm podkreśla praktykę Bodhi Trzech Pojazdów, które są ścieżkami do oświecenia. Z perspektywy istot czujących, które nieustannie przechodzą przez cykl narodzin i śmierci, śmierć jednej istoty czującej oznacza jej całkowite zniszczenie. Jednak w tym nieustannym cyklu istnieje nieśmiertelna prawda, która łączy narodziny i śmierć w trzech pokoleniach reinkarnacji.

Ważne jest zrozumienie, że w buddyzmie nie ma koncepcji nieśmiertelnej duszy w tradycyjnym rozumieniu. Buddyzm uznaje, że to, co nazywamy „duszą” u zwykłych ludzi, jest w rzeczywistości złożeniem pięciu składników istnienia, które mają ograniczony czas trwania i ostatecznie przemijają.

Koncepcja reinkarnacji w buddyzmie

Reinkarnacja w buddyzmie jest głęboko zakorzeniona w koncepcji „dwunastu ogniw karmy”. Uważa się, że główną przyczyną reinkarnacji jest niewiedza w odniesieniu do tych ogniw.

Niewiedza (rozumiana jako brak zrozumienia prawdziwej natury rzeczywistości) prowadzi do powstawania „działań” lub karmy. To właśnie karma generuje kolejne działania, tworząc nieustanny cykl, który napędza proces reinkarnacji.

Buddyzm naucza, że istoty żywe są uwikłane w niekończący się cykl narodzin, śmierci i ponownych narodzin. Wyróżnia się sześć różnych ścieżek reinkarnacji, a to, w której ścieżce dana istota będzie się reinkarnować, zależy od jej działań w poprzednim życiu.

Przykładowo, jeśli podczas życia popełniano złe czyny, po śmierci dusza trafia do piekła, gdzie doświadcza cierpienia. Po odbyciu kary, dusza może reinkarnować się jako zwierzę. Przyszłe życie zwierzęcia zależy z kolei od karmy, którą zgromadziło podczas swojego życia. Proces reinkarnacji nie jest prostym, mechanicznym obiegiem, ale raczej skomplikowanym ciągiem wzlotów i upadków życia i śmierci.

Rodzaje reinkarnacji w buddyzmie

W buddyzmie wyróżnia się sześć ścieżek reinkarnacji, nazywanych Sześcioma Ścieżkami. Są one uporządkowane hierarchicznie, od najwyższej do najniższej: ścieżka nieba, ścieżka asurów (boskich istot o cechach zarówno dobrodusznych, jak i wojowniczych), ścieżka ludzi, ścieżka zwierząt, ścieżka głodnych duchów oraz ścieżka piekła.

Kierunek reinkarnacji jest często determinowany przez postępowanie jednostki w poprzednim życiu. W buddyzmie istnieją pewne zasady moralne, które pomagają kształtować losy reinkarnujących się istot. Pięć wskazań to podstawowe zasady moralne, które zakazują: zabijania, kradzieży, cudzołóstwa, fałszywego mówienia oraz spożywania alkoholu.

Dziesięć cnót to rozszerzenie pięciu wskazań, dodające dodatkowe zasady moralne, takie jak unikanie arogancji czy nienawiści. Z kolei dziesięć złych działań to przeciwieństwo dziesięciu cnót, a pięć najcięższych przewinień, nazywanych pięcioma odwrotnościami, to czyny takie jak zabójstwo rodzica czy krzywdzenie Buddy.

W zależności od tego, jakie czyny popełniano w poprzednim życiu, dusza może reinkarnować się w jednej z sześciu ścieżek. Dobre działania prowadzą do reinkarnacji w wyższych sferach, takich jak niebo czy królestwo asurów, podczas gdy złe czyny skierują duszę do niższych sfer, takich jak piekło czy królestwo głodnych duchów.

Miejsca reinkarnacji w buddyzmie

W buddyzmie istnieje koncepcja różnych form narodzin, które są opisane w sutrze „Zengyi Agama”. Wyróżnia się w niej „cztery sposoby narodzin”: jajorodne (gdy istota rozwija się z jaja, np. ptaki), żyworodne (gdy młode rodzi się żywe, np. ssaki), narodziny z wilgoci (np. pewne formy życia wodnego) oraz metaplazja (przemiana jednej formy życia w inną).

W początkowych naukach buddyzmu mówiono o pięciu sferach reinkarnacji: niebie, ludziach, zwierzętach, głodnych duchach i piekle. Późniejsze interpretacje dodały sferę asurów (istot o cechach zarówno boskich, jak i demonicznych), rozszerzając liczbę sfer do sześciu.

W buddyzmie uważa się, że istoty czujące, czyli wszystkie istoty zdolne do odczuwania, nieustannie przechodzą przez cykl reinkarnacji w tych sześciu sferach, zależnie od ich działań w poprzednich życiach.